Od września 2025 roku uczniowie liceów, techników i szkół branżowych I stopnia w Polsce będą uczestniczyć w nowym obowiązkowym przedmiocie – edukacji obywatelskiej. Zastąpi on dotychczasowy kurs „historia i teraźniejszość” i ma na celu przygotowanie młodych ludzi do świadomego i odpowiedzialnego funkcjonowania w społeczeństwie oraz życiu politycznym kraju.
Nowoczesne podejście do edukacji obywatelskiej
Celem edukacji obywatelskiej, zgodnie z nową podstawą programową, jest rozwijanie praktycznych umiejętności, które mogą być zastosowane w realnym świecie, a nie tylko zdobywanie wiedzy teoretycznej. Uczniowie poznają kluczowe zasady działania państwa i samorządu, będą zgłębiać mechanizmy demokracji, proces legislacyjny oraz zagadnienia związane z prawami człowieka. Przedmiot ten opiera się na trzech filarach: spełnianiu wymagań programowych, zaangażowaniu w działania obywatelskie oraz realizacji projektów edukacyjnych rozwijających praktyczne kompetencje. Uczniowie będą uczestniczyć w debatach, tworzyć petycje czy symulować obrady, co ma ich nauczyć odpowiedzialności i współpracy.
Tematyka zajęć
Program edukacji obywatelskiej obejmuje pięć głównych obszarów: jednostka i społeczeństwo, wspólnota szkolna i lokalna, demokracja i prawo, życie publiczne w Polsce oraz Polska w kontekście europejskim i światowym. Częścią zajęć będą spotkania z przedstawicielami instytucji publicznych, organizacji społecznych oraz lokalnych środowisk, co ma przybliżyć młodzieży praktyczne aspekty życia obywatelskiego.
Plan i organizacja nauki
W liceach przedmiot będzie realizowany przez dwie godziny tygodniowo w klasie II oraz przez jedną godzinę tygodniowo w klasie III. Dla techników zaplanowano jedną godzinę tygodniowo w klasach II–IV, a w szkołach branżowych I stopnia po jednej godzinie tygodniowo w klasach II i III. Nauczaniem tego przedmiotu zajmą się nauczyciele przedmiotów takich jak wiedza o społeczeństwie czy historia. Ministerstwo Edukacji przygotowało również poradnik metodyczny mający wspierać nauczycieli w prowadzeniu zajęć.
Bezstronność na lekcjach
Edukacja obywatelska ma być prowadzona z zachowaniem pełnej neutralności politycznej i światopoglądowej. Zajęcia nie mają służyć perswazji, lecz tworzeniu przestrzeni do dialogu, weryfikacji informacji oraz wymiany opinii. Wyjątkiem są wartości i zasady określone w Konstytucji RP, które stanowią fundament programu nauczania.
Materiały edukacyjne
Szkoły mogą korzystać z dwóch podręczników: „Masz wpływ. Część 1” dla liceum ogólnokształcącego i technikum oraz „Edukacja obywatelska 1” dla szkół branżowych I stopnia. Nauczyciele mają prawo zdecydować, czy posługiwać się podręcznikiem, czy korzystać z innych dostępnych materiałów dydaktycznych, co pozwala na elastyczność w realizacji programu.